photo credit: dharder9475 via photopin cc
Daily Recovery Quote 16 On: Shelter
Daily Recovery Quote 15 On: Courageous Conversation
Daily Recovery Quote 14 On: Perfectionism
Daily Recovery Quote 13 On: Fallability
Schilderij: Francis Kilian
Daily Recovery Quote 12 On: Travel is fatal
Daily Recovery Quote 11 On: Compassionate Company
Daily Recovery Quote 10 On: Encouraging Change
Daily Recovery Quote 9 On: Travel is more…
Daily Recovery Quote 8 On: Choice
On the Road, searching for Sanity: waarom op een reis een boek volgt
“Ik denk niet dat deze reis Frits had geholpen.” En dan doelde ze op haar zoon, die vorig jaar overleed omdat het leven al heel lang een kwelling voor hem was. “I am sorry for whatever it is that offended you, please know that I was, and still am, an eighteen-year-old, thoroughly exhausted from living in a completely alien world.” (Uit een brief aan een buitenlandse vriendin).
Omnipresent
Tijdens de reis die Kitty en ik maakten langs Herstelinstellingen in New York was er elke dag wel iets wat ons aan hem deed denken. Of waarom we het over hem wilden hebben. Frits was omnipresent. Kitty trouwens ook. Die heeft een lichte vorm van Tourette en een beetje méér ADHD. Ik mocht haar zo af en toe de mond snoeren, bijvoorbeeld nadat zij het verhaal van een dakloze en hypomane man op 7th Avenue had onderbroken met een paar kritische vraagstellingen.
Een kind verliezen
Ik begreep als geen ander dat Kitty uitging van de aanname dat Frits niets aan de reis gehad zou hebben. Een kind verliezen omdat hij geen aansluiting kon vinden bij onze gewone-mensenwereld en de geestelijke gezondheidszorg in het bijzonder, is traumatisch. Dat blijft je hele leven bij je. Frits was intelligent, sensitief en een romanticus. Het liefst van alles hield hij een gitaar in zijn handen.
Peer Support
Er vloeiden tranen. De aanleidingen waren soms futiel. Zoals toen ervaringsdeskundige Herminio Maldonado Kitty de simpele vraag stelde: “Tell me, what happened to your son?” Zelden heb ik iemand gezien die qua dictie, intonatie en gezichtsuitdrukking iemand in zo luttele seconden gerust kan stellen. Ongebreideld altruïsme, gebundeld in een man die alles bij elkaar acht jaar in een gevangenis doorbracht.
Uit je rol vallen
De tegenstellingen kleven niet alleen aan dit verenigde land, maar ook aan de mensen die er wonen en leven. Op de voorlaatste dag, tijdens een werkbezoek aan onze vrienden van the Empowerment Center in Mount Vernon, viel ik uit mijn rol. Frits had met mij mee naar New York zullen gaan. En ik was van plan geweest om hem als een ander, en meer compleet mens terug te laten komen. Ik had er de pest over in.
Lucky Coin
Niemand kan voorspellen wat mensen met complexe uitdagingen doen als je ze een huis, een baan, de liefde of een reis aanbiedt zonder daar voorwaarden aan te stellen. Niemand weet wat het voor Frits had kunnen betekenen. Ook zijn moeder niet. Voor Kitty betekende deze reis veel. Ze praat inmiddels beduidend minder, dus toehoorders luisteren beter. Voordat we het vliegtuig instapten gaf ik haar een ‘Lucky Silver Dollar’. Die was eigenlijk voor Frits geweest.
Consumer Movement
Kitty heeft gezien, gehoord en gevoeld dat er een heuse Amerikaanse cliëntenbeweging aan de poorten en grondvesten van de reguliere ggz rammelt. Dat willen we in Nederland ook.
Een boek
Dus gaan we weer samen op reis. Om een boek te schrijven. Met als titel de titel van dit verhaal: On The Road, Searching For Sanity.
Travel is fatal to prejudice
Voor het ontwikkelen van een nieuwe blik moet je weg van huis. ‘Travel can bring change to your life.’
Daily Recovery Quote 7 On: Psychiatrists
Daily Recovery Quote 6 On: Interestingly Damaged
photo credit: GrungeTextures via photopin cc
Daily Recovery Quote 5 On: Love
Daily Recovery Quote 4 On: Hope
photo credit: Prabhu B Doss via photopin cc
Daily Recovery Quote On: Trauma
On Travel
On Responsibility
On Experience
More than 10 reasons to start listening to Mothers (and to question the medical model)
(Foto: Sara Goodman van Baltic Street Resource & Wellness Center, Brooklyn, NY)
Hi Sara,
I hope you are having a great vacation!
I don’t normally start to cry halfway someone’s talk and then walk out afterwards almost without saying a word, like I did last Wednesday morning. I was grateful though.
Here’s an explanation – I was not crying for myself or for my own loss. I think I have dealt with that. I was crying because when you were talking about what’s wrong and even detrimental in the ‘medical model’, you described so exactly and succinctly what went wrong for my son. You described the system as it is, right now, in Holland. My frustration of that entire last year of his life you packed into a few statements that were chillingly spot on.
But then you went on to describe how WRAP works and what peers do for one another. I have only started to understand what WRAP is all about this week. It seems like the most logical and also the most loving way to help anyone (who is capable of it) recover. I love that every recovering person can help his peers, because someone will always be further down the same road, and someone else is always a bit behind you. You give and support while you receive, that is how I see it. Beautiful.
I don’t even think it would have worked for my son. He could not bear the depressions and the psychoses. But the only right and loving way to help any mentally ill person, as you described it then and there, made me cry for how he was treated. He and I discussed his frustrations at length: how no one seemed to take him for a person, instead of a case. How mental health workers would tell him what to do, but how no-one would sit down with him to help him do it. And I had no idea where to find the right support – which is why at some point I asked Rokus for help, who I’d heard speak at a conference.
I cried for the unnecessary suffering of so many patients because of that stupid medical model. Because of the stigma and the laziness and the lack of courage that are its cause and that make it so hard to change. I also realized, when you explained, how powerful people become once they accept their own illness and learn to work with it, not against it. And how sometimes – for the lucky ones – they can change it into something meaningful, even for non-patients.
So it was the frustration that made me cry, my deep frustration of not having been able to offer my son at least something better than he received, while it already existed. On a small scale. In the US. The right questions had already been asked, the best possible solution already found and tested.
So sad.
I took notes while you were talking. In the afternoon we went to the Bronx Works, a homeless shelter that wants to start working with peers. Rokus and Herminio Maldonado gave an empowering pep-talk to explain the concept. It was one of those meetings where the audience starts out slumped in their chairs and at the end they’re all jumping up and down to get a chance to put in their say.
Halfway the workshop Rokus asked me to read from my notes of the morning. He wanted your quote about good judgement coming from experience and experience coming from bad judgement. I misunderstood him at first and read another one, where you said ‘The biggest key is understanding what personal responsibility really is. If you don’t take it, you’ll end up someplace where they’ll take the responsibility for you.’
An hour later one of the participants spoke up and referred to that quote. He’d been in prison and it totally hit home with him.
So there’s 2 people you touched, on Wednesday.
Thanks. You are a marvellously lucid speaker. I hope to hear you talk again sometime.
Love, Kitty Kilian
Miss Maude’s
10 times during my 25 Learning Experiences to New York City for Peers, Professionals and Policy Makers I ended the trip at Miss Maude’s at 138 St, a renowned soul food restaurant. I always wondered how the similar restaurant Miss Mamie’s would be. I went there tonight and found out.
The wonderful waitress on the left first told me my favourite dish ‘Jerk Chicken was sold out. Next they were out of ‘Candied Yams’ too! I was devastated, delusional, my whole world fell apart at that very moment. We had almost finished our second choice – Smothered Chicken and Salmon, when she came up with two bowls of Yams. She made my evening. We paid the bill, and I told the man at the counter that yes, indeed, after tonight Miss Maude’s was still my favourite. “Why?” “Because they are never out of Jerk!” He walked into the kitchen and see what came out of his high hat?
“A little of Jamaica here in Harlem” Jerk Chicken and “Don’t leave without it” Red Velvet Cake. Now we know where to go next time. Miss Mamie’s is the best. If only I’d asked for their names. See you in October.
Why you have to open the door to tell a story
‘Admit that once you have got up
from your chair and opened the door,
once you have walked out into the clean air
toward that edge and taken the path up high
beyond the ordinary, you have become
the privileged and the pilgrim,
the one who will tell the story
and the one, coming back
from the mountain,
who helped to make it.’
David Whyte
from River Flow – fragment
10 Redenen waarom je verhalen moet vertellen (ja, óók in de zorg)
Studeer, oefen, herhaal
Goedkoper en leuker kan ik het niet bedenken. Je geeft 80 mensen de kans om 3 uur achter elkaar naar waargebeurde verhalen te luisteren. Je vertelt 6 verhalen. Je vraagt een tientje entree. Die geef je dan weer weg aan mensen die een droom hebben, maar waar ze geen geld voor hebben. De verhalen las je aan elkaar met prachtige covers gezongen door een man met een golden voice en die toehoorders kunnen niet wachten tot je weer zo’n middag organiseert. Ik ook niet. Het is magie op de 100 vierkante meter. Een emotionele roller coster. De beste manier om je self esteem een boost te geven.
Verhalen van alledaagse gekte
Veel mensen vertellen hun hele leven al verhalen. Die schudden ze bij elke denkbare gelegenheid uit hun mouw. Publiek is er altijd en overal. In de hulpverlening is zoiets nog maar weinig ingeburgerd. Hoewel hulpverleners de hele dag met mensen werken,zijn ze huiverig voor het delen van die tales of ordinary madness. Want GGZ hulpverleners grossieren de hele dag in juweeltjes. Het is bij uitstek de manier om van jouw product, persoon of organisatie een virtueel billboard te maken. Die verhalen snellen je vooruit en voor je het weet ben je de talk of the town. Ik kan mijn bek niet houden. Ik vertel de hele dag verhalen. Als het mag.
Practise what you preach
Regelmatig kan ik dat gelegitimeerd doen. Als ik teams mag trainen. Bij de aftrap zitten er steevast zo’n 10 tot 20 mensen nerveus omhoog te kijken, met de verwachting dat ik ze iets ga vertellen wat ze nog niet weten. Maar, wat ze dan nog niet weten is dat ik daar helemaal niet aan doe. Ze weten alles al. Ze zijn het alleen vergeten. Methodieken kun je uit een boek oplezen. Oefenen doe je buiten.
Het Geheim
Stuur je mensen de straat op. Vraag ze om lukraak mensen aan te spreken met de opdracht om ze een persoonlijk verhaal te ontfutselen. Pas daarna mogen ze iets over zichzelf vertellen. Vraag ze om present te zijn. 100%. Zeg ze dat ze authentiek mogen zijn. Ik geef je op een briefje: ze sterven duizend doden en wensen je op voorhand naar de hel. Ja, zelfs hulpverleners.
Figures confuse, stories convince
Maar ze komen verlicht terug. Zoals Annie, die een jongen van 17 op straat aansprak. Hij vertelde dat hij geen vrienden had. Die had hij niet nodig, want hij had 17 neven en ze deden alles samen. Werken, eten, uitgaan. Toen één van de neven op zaterdagavond ziek was, waren ze alle 16 thuisgebleven. Bij zijn bed. Wij doen alles samen.
10 Redenen waarom je verhalen moet vertellen
- Het verbindt culturen
- Het raakt mensen in het hart
- Er vallen woorden in plaats van gewonden
- Je wordt een ambassadeur
- Het kost behalve oefenen niets
- Je naam wordt een merknaam
- Je wordt een lichtend voorbeeld
- Magie creëren op 1 vierkante meter
- Je roem snelt je vooruit
- Je wordt er zelf gelukkig van
Kom het zelf zien. Kom naar de Mot.
Engelen bestaan
Ik praat met iedereen, zonder vooroordeel
Je kunt mij op elk moment wakker maken voor een goed verhaal. Er zijn geweldige methodieken ontwikkeld om mensen bij te staan in het herstel van tragedies in hun leven. Storytelling wordt daarin helaas nog maar weinig toegepast. Het luisteren naar verhalen kan een life changing moment zijn. Herstel zit hem in kleine details. Eén pakkende zin kan het verschil maken tussen de keuze voor slachtoffer- of meesterschap. Ik kan mij niks leukers voorstellen dan grossieren in verhalen. Ik praat met iedereen. Zonder vooroordeel. Dan komen verhalen beter binnen.
Mooier wordt het nooit
Ik heb een engel ontmoet. In de gedaante van Sandra. Zij meldde zich aan voor het vertellen van haar verhaal tijdens de voorstelling van mijn verhalenstichting ‘De Mot’ op 6 april 2014. Dat doen meer mensen en elke keer denk je dat het niet mooier kan worden. Het voorgesprek duurde iets langer dan normaal. Ik kon er niet van loskomen.
Vliegen
Sandra kreeg lang geleden een postnatale psychose. Een stem vertelde haar dat ze de wereld moest gaan redden. Ze was uitverkoren. Als engel. Dat laatste werd haar bijna noodlottig, want engelen vliegen. Dat was haar opdracht. Vliegen. Vanuit haar raam. Van 6 meter hoog. Haar pasgeboren kind bleef ongedeerd, maar Sandra had multipele breuken. En een dwarslaesie. Ze zit al 17 jaar in een rolstoel.
Hoe overwin je een psychose?
Zij heeft haar psychose zelf overwonnen, tegen het advies van specialisten in. Omdat ze daarvoor alle energie nodig had en pillen hielpen haar daar niet bij. Ze heeft verlichte momenten meegemaakt. Die hebben haar geholpen de trauma’s te overwinnen. En een ongebreideld positieve kijk op het leven. Sandra heeft ervoor gekozen na vele jaren van herstel, haar verhaal wereldkundig te maken. Omdat ze hoopt dat ze daar anderen mee kan helpen.
Opgeworpen drempel
Ik nodigde haar uit om tijdens een lesdag voor hulpverleners haar verhaal te vertellen. Ze kwam er met haar aangepaste auto voor naar Utrecht. Dat was een piece of cake. De parkeergarage uitkomen in je rolstoel was iets ingewikkelder. Ze kwam vast te zitten voor een hekwerk, aan het einde van een hellend vlak. Vertrekken was zo niet nog ingewikkelder. En ik kan het weten, want ik reed met haar mee terug. Twee verschillende liften naar 5 verschillende parkeerdekken. We zagen haar auto staan, maar konden er niet bijkomen. Er zat een vangrail tussen. Alles bij elkaar duurde die exercitie 45 minuten. So much for de toegankelijkheid van parkeergarages.
Sandra is een Engel
Ik had mij nog nooit verplaatst in de wereld van de rolstoel. Voor Sandra was die parkeergarage een geuzenklus. Evenwel, het is ook het bewijs dat Sandra niet snel opgeeft. Ik ken weinig mensen die over zoveel veerkracht beschikken. De monden van de studenten vielen open, als ook van het de Motpubliek. Haar gepensioneerde support dog liet zich de aandacht welgevallen en ik ben nog steeds niet uitgevraagd. Sandra is een Engel. Ze vertelde over meer dan ik hier kan beschrijven.
Waarom je risico moet nemen – juíst in de psychiatrie
Ruben had tijdens de voorbereidingsbijeenkomsten van de New York-reis niet veel gezegd, behalve wanneer wij hem een directe vraag stelden. Zoveel stilte kan zelfs een hulpverlener van goede wil niet verdragen. Wij hadden stellig het idee dat hij fors in de war was. En iemand in je kielzog hebben in het centrum van de wereld die de weg kwijt is, dat leek ons geen aanlokkelijk idee. Evengoed, je gaat niet over één nacht ijs, als je de beslissing moet nemen om iemand thuis te laten die zich bijzonder op een reis heeft verheugd.
Guggenheim
Op de eerste en enige vrije zondag van deze studiereis vroegen wij hem wat hij wilde doen. Hij wilde het Guggenheim bezoeken. Van Gogh en Picasso hadden zijn bijzondere voorkeur. Toen wij, na een lange wandeltocht langs de oostkant van Central Park, de contouren van het museum in de verte zagen opdoemen, sprong hij van vreugde een gat in de lucht. Hij trok zijn fototoestel uit zijn jaszak en begon excessief foto’s te schieten van het museum, van ons en iedereen die zich in de directe nabijheid van de kunsttempel bevond. Nimmer heb ik iemand zo gepassioneerd in de schilderijen ‘Fruits and Pitcher’ van Picasso en ‘Mountains at Saint-Rémy’ van van Gogh zien verzuipen. Hij kon er niet van loskomen.
‘Dat we hier samen zijn’
Ruben ontpopte zich die week als iemand die zich grondig had voorbereid op zijn komst naar deze stad. Hij lepelde moeiteloos alle highlights op die hij wilde bezoeken. Ik stelde hem na twee dagen de vraag wat hij tot dat moment het fijnste had gevonden. “Dat we hier samen zijn.” Tijdens een werkbezoek in Philadelphia vertelde hij puntgaaf en loepzuiver, aan een gehoor van 50 mensen, wat het betekent om een psychose door te maken. In deze teruggetrokken, wat schuwe man huisde een ruwe diamant. Hij toonde zich een volleerd coach, iemand die lastige momenten in een dialoog in een handomdraai naar een luchtig onderwerp kon transformeren. Ruben liet ons via zijn zintuigen naar de stad kijken en luisteren. We beleefden the Big Apple zoals we De Stad nog nooit gevoeld hadden.
Don McLean
Op de laatste dag van deze memorabele reis nodigden wij hem uit het Museum of Modern Art (MoMa) te bezoeken. We wilden hem het mooiste schilderij van Vincent van Gogh laten zien, ‘The Starry Night’. Opperste vertedering nam bezit van zijn gezicht bij het aanschouwen van dit meesterwerk. Om de beleving totaal te maken heb ik ter plekke de gelijknamige song van Don McClean geladen. Ruben had er nooit van gehoord. Hij begon te huilen. Van ontroering. Omdat hij nog nooit zoiets moois had meegemaakt.
We waren er toch weer ingetrapt
Voor mensen als Ruben ondernemen we honderd reizen. En naar het einde van de wereld als het nodig is. Na 35 jaar werken in de Psychiatrie zijn we tóch weer op het verkeerde been gezet. Als het aankomt op het herstel van mensen met psychiatrische problematiek, kunnen we niet genoeg risico nemen. Geen risico nemen betekent mensen bewust tussen de wal en het schip laten vallen. Mensen bepalen zelf wel wat ze wel of niet aankunnen. En dat is doorgaans méér dan wij denken.
Waarom ik als hulpverlener zit te niksen (terwijl mijn cliënt kookt)
Gastpost door Peter Dierinck
Het lukt me niet om echt contact met hem te krijgen. Slechts één op de drie keer laat hij me binnen, als ik aanbel. Hij staart wat voor zich uit. “Ik praat nu. Ik hoor mezelf. Ik luister… praten omdat… praat ik nu?… de hele nacht niet geslapen. De stemmen. Ze… ” Ik voel hoe verbrokkeld dit spreken is. Iets van mijn bezorgdheid moet op mijn gezicht te lezen zijn. Hij kijkt weg. Het gesprek valt helemaal stil. Zijn familie is zeer ongerust. Af en toe maakt hij dingen stuk. Glazen deuren, achteruitkijkspiegels van auto’s.
Croque monsieur
Tijdens één van de gesprekken waarin het iets beter loopt kan hij aangeven dat hij graag kookt. Ik denk dat gezelligheid in zijn huis ons verder zou kunnen brengen. Ik stel voor om de volgende keer croque monsieur te maken. Als ik met kaas, hesp en brood bij hem aanbel laat hij me voor de deur staan. Achteraf vertelt hij dat hij me had zien wegfietsen en dat hij wat medelijden voor mij had gevoeld.
Ik krijg de gelegenheid hem vaker te spreken als hij gedwongen wordt opgenomen in een instelling. Tijdens één van de gesprekken zegt hij dat hij het vervelend vindt dat zijn frigo steeds leeg is als hij thuis is en hij vraagt mij of ik aan zijn bewindvoerder kan vragen of ik geld voor hem kan af halen. Dan kan ik samen met hem winkelen. Ik organiseer in een instelling in de buurt van zijn woning een rekening waarop het geld kan gestort worden, en haal het wekelijks af net voor we samen boodschappen doen.
Ik herneem nu mijn oude idee rond gezelligheid en ik stel hem voor om samen te koken. Ik vraag hem of ik de aardappelen kan schillen of de groenten kan klaarmaken. Hij zegt me om te gaan zitten en begint het eten klaar te maken. Als hulpverlener voel ik me erg ongemakkelijk.
Mijn cliënt maakt eten voor me klaar en ik zit hier zonder iets te doen
Mijn zorgreflex wordt door hem stil gelegd. Ik laat het gebeuren. Hij moet iets van mijn ongemakkelijk gevoel hebben gemerkt en schuift me wat weekbladen toe zodat ik ondertussen wat te lezen heb. Ik doe wat hij me vraagt. Onze gesprekken lopen merkelijk beter als ze gebeuren als pauzemomenten tijdens het koken. Er is minder sociale druk voor hem als hij zelf het gesprek weer even kan stil zetten om na te gaan of de aardappelen al gaar zijn. En… hij kookt nu ook op andere dagen voor zichzelf.
Hij zegt dat het de eerste keer is dat hij ook thuis voor zichzelf kookt
Vroeger deed hij dat heel vaak als therapie in psychiatrische instellingen. Eens weer thuis deed hij het niet meer. Nu ik er ben, als gast, voelt hij zich gastheer in zijn woning. Mijn bezoek bij hem, op deze manier, zorgt ervoor dat hij zijn woning bewoont en dat hij mij ontvangt. Het is het omgekeerde van het werken op een afdeling waar de hulpverleners de gastheren zijn, en de cliënten de gasten. Daar is het de hulpverlener die in het beste geval een basisgevoel van veiligheid creëert door het gezellig te maken op de afdeling.
Onze job als zorgverlener aan huis gaat dus allerminst over het creëren van gezelligheid
Maar over het tot stand brengen van een verhouding gastheer-gast. Is dit niet de basis voor hulpverleners voor het aan huis komen bij mensen? Ik heb me dit door hem laten leren. De crisissen zijn niet helemaal verdwenen maar we hebben een goede verstandhouding. Hij belt me op en vraagt hoe het met mij gaat. Zo’n verstandhouding is de noodzakelijke voorwaarde voor verandering.
Peter Dierinck is psycholoog-casemanager in het Mobilteam Gent-Noord (een Factteam). Hij is ook Kwartiermaker in Gent en in Sleidinge (België)
Meer van hem kun je lezen op zijn facebookpagina
Familie? 5 tips voor het omgaan met hulpverleners
1. Zoek net zolang naar een hoopverlener tot je hem hebt gevonden
Een hulpverlener die beschikt over veel kennis is prachtig. Maar als dat betekent dat die hulpverlener met een overwegend medische bril naar jouw familielid kijkt, dan kan dat veel ruis in de communicatie geven. Ruis vertraagt. Het geeft onduidelijkheid en irritatie. Zoek naar een hulpverlener die niet schroomt zijn hart te laten spreken, en die vanuit die emotie alles in het werk wil stellen om jouw familielid te helpen. Wat jouw familielid nodig heeft is een hulpverlener die een gezonde balans heeft gevonden in rationeel en emotioneel handelen. De beste resultaten boeken hulpverleners die kunnen onderscheiden wanneer ze lak moeten hebben aan de in de hulpverlening geldende regels voor afstand en nabijheid. Uiteindelijk gaat het in eerste instantie om iemand die het vertrouwen van jouw familielid kan winnen. Die hem of haar serieus neemt en zonder oordeel tegemoet treedt. Die luistert. Die helpt. Die niet alle hoop de grond in boort (‘Reken er maar op dat je nooit zult..’), maar die hoop verleent. De theorie komt later wel.
2. Prijs de hulpverlener de hemel in
Ook al is hij nog zo slecht.
Niemand is geboren met de opdracht om jouw familielid het leven zuur te maken. Iedereen heeft een hart dat spreekt. Bij sommige mensen staat het alleen in de sluimerstand. Ook bij sommige hulpverleners. Bij jonge hulpverleners, mensen die net komen kijken, is er soms nog geen sprake van balans. Vraag dan beleefd of het mogelijk is dat er een hoopverlener bij het gesprek komt aanzitten. Er zijn ook mensen die meer in hun hoofd wonen dan in hun hart. Prijs die mensen de hemel in. Zeg dat je nog nooit zo’n goede hulpverlener of psychiater hebt ontmoet. Opbouwende en directe boodschappen gaan je helpen bij het omgaan met hulpverleners. Daarvan gaan mensen harder lopen. Sommige mensen doen er nu eenmaal wat langer over om te beseffen dat mensen met uitdagingen dezelfde verlangens hebben al zij zelf. Daar heb je wijsheid of een catharsis voor nodig. Die komen met de jaren. Of, zoals bij Brenee Brown, door jezelf vragen te stellen. Oeverloze vragen.
3. Jij bent de Baas
Je staat op het punt om een dienst in te kopen. Dat betekent dat je daar kritisch naar mag kijken. Er is helaas nog geen Ombudsman voor Geestelijk Gezondheidszorg. Evengoed, er zijn mensen en instituten die jou kunnen ondersteunen. Ypsilon en Anoiksis zijn verenigingen die speciaal hiervoor in het leven zijn geroepen. Samen sta je sterker dan alleen. Als je succesvol wil worden, in wat dan ook, sluit je dan aan bij mensen die het al zijn. We leven in een tijdsgewricht waarin we meer moeten doen met minder. Deze tijd vraagt om creativiteit. Om buiten je kaders treden. Dat mogen we van hoopverleners vragen. Sluit je daarom aan bij gelijkgestemden en maak een vuist. Ter meerdere glorie van jouw familielid. Het is goed om over plichten te spreken, maar jouw familielid heeft recht op de beste zorg. Rust niet voor je die gevonden hebt. Vraag hulpverleners gerust wat ze zouden doen als het hun familielid zou betreffen. Het meest passende antwoord zou zijn dat ze niet zouden stoppen met zoeken tot ze die gevonden hadden. Als je een ontwijkend antwoord krijgt, dan weet je dat je om een andere hulpverlener mag of moet vragen.
En als je niet weet hoe je zoiets ter sprake kunt brengen, nee dan contact op met mensen van De Mat. Zij zijn gespecialiseerd in hoe je met je familielid en hulpverleners kunt communiceren.
4. Treed buiten je kaders
Daar bedoel ik mee dat je er goed aandoet jezelf als operator te zien en niet als slachtoffer. Verlos jezelf van de gedachte dat je schuld hebt aan het feit dat jouw familielid ziek is geworden. We weten nog betrekkelijk weinig van het ontstaan van psychiatrische problemen, maar wel genoeg om te weten dat jou geen blaam treft. Zoek naar mensen die succesvol hersteld zijn. Mensen die daar een kloppend verhaal over kunnen vertellen. Gebruik die mensen om je eigen geestelijke hygiëne op peil te houden. Jouw familielid is er niet bij gebaat als je er aan onderdoor gaat. Als je zwelgt in zelf-stigma. Vecht voor wat je wel wilt, in plaats van voor wat je niet wilt. Er zijn in Nederland vele organisaties die jou met raad en daad kunnen bijstaan. Organisaties die volledig door ex-cliënten gerund worden. Of van professionals die er verstand van hebben: van herstel, van echt luisteren naar familieleden, bijvoorbeeld de Brouwerij in Amsterdam. Het is aan ons om van al die initiatieven een Beweging te maken: een Consumer Movement. Zoals in Amerika. The Alternatives. Als je dan echt buiten je oevers wilt treden: bezoek dit congres. In 2014 wordt dat in Orlando, Florida gehouden. Het gaat je investering dubbel en dwars uitbetalen. Je kunt er qua Peer Power en Peer Energy namelijk jaren op vooruit. Jij steekt iedere Nederlandse hulpverlener qua nieuwe kennis, ontwikkeld door Ervaringsdeskundigen, 10 keer in je broekzak. En als je niet alleen wilt gaan, ga dan met mij. Want ik zal er ook zijn.
5. Jij bent de Expert
Jij kent jouw familielid als geen ander. Daar kan geen hulpverlener tegenop. De familie en de cliënt hebben altijd gelijk. Punt.
Martin Bril
Gezien, vanavond. Prachtige film over mijn held. Door Coen Verbraak. Hij wordt nog elke dag gemist. Deze column schreef ik in 1 van de 16 jaren dat ik schrijf voor het Straatjournaal in Haarlem. Een matige column. Maar wel een ode aan Martin Bril.
In Premery gebeurt weinig. Dit Bourgondische dorp had eens grandeur, maar met het vertrek van veel middenstanders is ook de ‘esprit’ verdwenen. Een paar hippe winkeliers probeert er met de verkoop van ecologische verf, grammofoonplaten en antiek de jeu in te houden. Het was ooit welvarend. Toen de houtskoolfabriek het nog deed. Bij het binnenrijden van het dorp torent de puist van verroest staal hoog boven de huizen uit.
Ik zit er elke ochtend mijn Volkskrant te lezen, in een bar in de hoofdstraat. Rond een uur of half tien komen steevast dezelfde mensen zich levensmoed indrinken. Bij binnenkomst is iedereen nog van goede zin en wordt er nog vriendelijk Bonjour gewenst. Eenmaal aan de bar, een hand aan het glas, slaat de lethargie ogenblikkelijk toe. Niemand zegt meer iets, men kijkt links, rechts en dan gaat de blik op oneindig. Ik zou niets liever dan een Petit Blanc meedrinken, maar het vooruitzicht van de toorn van mijn gezin aan de ontbijttafel, is meer dan genoeg reden daarvan af te zien. Ook Premery heeft zijn outcast, zijn dorpsgek. Ik ontmoette hem bij het verlaten van de bar. Hij trad mij tegemoet met gebogen hoofd, sigaret in de mond en versperde mij de weg. Het duurde even voor ik tot het besef kwam dat hij een vuurtje wilde. De Servische eigenaar van de bar schoot ervan in de slappe lach.
Elke dag besluit ik mijn barbezoek, dat bewaar ik voor het laatst, met het lezen van de column van Martin Bril.
Iedere columnist zou een vergelijking met Martin Bril glansrijk willen doorstaan, maar dat blijft in alle gevallen de vader van de gedachte. Die wens komt nooit uit. Bril is Bril en hij staat op eenzame hoogte. In de zomer, als hij in Frankrijk verkeert en er eigenlijk niets te beschrijven valt, dan lees ik hem het liefst. Bril ziet meer dan ik ooit zal zien.
Er zijn desalniettemin een paar overeenkomsten. Ik wil in de ogen van Bril geen slapjanus zijn, dus ook ik lever tijdens de vakantie mijn columns trouw bij de redactie van het Straatjournaal in. Bril is net als ik behept met een natuurlijke neiging tot verslaving en mevrouw Bril beschikt net als mijn vrouw over een paar fantastische billen en een huis in Frankrijk. Daar houdt de gelijkenis dan wel zo’n beetje op. Bril kleedt zich aanmerkelijk beter: zelfs tijdens zijn vakantie draagt hij fancy colberts en hij heeft twee dochters. Ik heb twee zonen en ik draag graag versleten jeans en T-shirts. En ik kan niet in de Franse schaduw van Martin staan.
Ik kijk uit naar de dag van morgen. Dan is er markt en brocante in Premery. Iedereen stalt de inhoud van zijn zolder op straat uit. Mijn vrouw en ik kopen er antieke wijnrekken en hertengeweien om onze Franse boerenwoning mee op te pimpen. Het dorp herrijst voor een dag uit zijn as. De terrassen zijn vol en iedereen eet, drinkt en viert feest. Een nieuwe, sprankelende dag. Een nieuwe zaterdagkrant. Een nieuwe Bril.
10 Recommandations for Recovery (for Professionals, Peers and Policy Makers)
1. Ga 1 keer per jaar op reis. Alleen of met je team
Stap uit je routine. Thuiszitten maakt je nog geen wereldburger. Verbind jezelf met- en verdiep je in andere culturen. De manier waarop mensen zich gedragen is consistent met de manier waarop de wereld zich aan hen openbaart. Er kan dus nooit ‘right or wrong’ zijn.
“Travel is fatal to prejudice, bigotry, and narrow-mindedness, and many of our people need it sorely on these accounts. Broad, wholesome, charitable views of men and things cannot be acquired by vegetating in one little corner of the earth all one’s lifetime.” – Mark Twain, The Innocents Abroad/Roughing It
Reizen is een manier om je overtuigingen om zeep te helpen. En weer nieuwe op te bouwen. In de Psychiatrie bestaat geen waarheid. Wat vandaag waar is, blijkt morgen totale onzin. De ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Om je heen kijken is daarom essentieel. Dat kun je doen je door te reizen.
2. Gun jezelf nieuwe zienswijzen (en geef gratis workshops weg)
We leven in een prachtig tijdsgewricht. Geldgebrek noopt tot creativiteit en omdenken. Uitgestelde koffie. Alternative Currency. Kennisdeling met Gesloten Beurs. Alles wat je weggeeft komt in andere vormen bij je terug. Waardering druk je niet altijd in geld uit. Geld bestaat goedbeschouwd niet en is aanvankelijk bedacht om onze samenleving niet te laten ontsporen. Een schouderklop, een hug, vriendschap: dat is echt. Hoe tastbaar wil je het hebben?
GGZ+, onze maatschap van vrienden/verpleegkundigen/ervaringsdeskundigen start in het najaar van 2014 met een nieuwe opleiding, the GGZ+ Business Incubator. Dit in nauwe samenwerking met The Empowerment Center in Mount Vernon, New York. In deze opleiding gaan we ervaringsdeskundigen leren om een eigenonderneming op te starten. Met vrienden/verpleegkundigen en ervaringsdeskundigen. Net als herstellen doe je ondernemen samen. Die opleiding is geschoeid op de leest van Team Academie. Een oorspronkelijk Fins Onderwijssysteem, geïmporteerd naar Nederland. In elk onderzoek voeren de Finnen al jaren de lijst aan als het gaat om effectief en inspirerend onderwijs.
Surf ook eens naar deze pagina. Daar staat meer nieuws over de tweede “Meet the Xperts” Conferentie op 17 november in de Toneelschuur in Haarlem. Over nieuwe inzichten gesproken. Die kun je op die dag zo in je binnenzak steken.
3. Verander vaak van baan
Succes is tijdgebonden. Hou de zaag scherp. Als je op het hoogtepunt van je roem bent, draai je team dan de nek om en begin opnieuw. Verander met regelmaat van baan. Begin een onderneming. Een inschrijving bij de Kamer van Koophandel kostje pakweg €35. Op de dag dat je je inschrijft moet je gaan nadenken over waar je goed in bent, ontdekken wie er allemaal in je netwerk zit en hoe je je dromen kunt verwezenlijken. Los van het juk dat loonstrook heet. Vraag je teamleider, directeur, manager of je een periode in een ander team mag werken als je het even niet meer ziet zitten. Dat verbreedt je horizon, geeft je nieuwe inspiratie, een nieuw perspectief. Daar gaan jij en je team jullie voordeel mee doen.
4. Verklaar de Oorlog aan Self-Stigma
Stop met vechten tegen Stigma. Dat is, net als dakloosheid, zo oud als de wereld. Dat gaat nooit over. Ik wil je niet ontmoedigen; vecht vooral voor wat je wel wilt. Mensen roddelen nu eenmaal graag en stoppen je graag in een ‘vakje’. Dat doen mensen bij gebrek aan echte gesprekken. De boog kan immers niet altijd gespannen zijn. Er is geen goed of slecht. Wees vergevingsgezind. Ga uit van je eigen talenten. Ontwikkel ze. Samen met je collega/hulpverlener/familielid. Herstellen doe je Samen. En doe mensen een aanbod dat ze niet kunnen weigeren. Vertel een verhaal, jouw verhaal, wat recht in het hart binnenkomt. 1 Op de 3 huwelijken eindigen in een scheiding. 1 Op de 4 mensen krijgt te maken met psychiatrische problematiek in zijn of haar omgeving. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Dus waarom mensen stigmatiseren is duidelijk. Het (be)treft ons allemaal. Denk om. Bedenk wat in jouw leven voor jou gewerkt heeft. Dat is alles wat je zelf bedacht hebt en niet wat je opgelegd is. Wees onafhankelijk. Authentiek. Zo hef je zelf-stigma op.
5. Parkeer alles wat je geleerd hebt in je temporale kwab. En laat je Hart spreken.
Controle uit handen geven is niet makkelijk. Aktief op je handen zitten. Daar kun je als hulpverlener een menschenleven over doen voordat je dat geleerd hebt. Kennis is belangrijk en kennis is macht. Maar niet de macht als in ‘hiërarchie’. Dat helpt niemand. De macht om je hart te laten spreken en jouw kennis aan te wenden wanneer een cliënt of een situatie daarom vraagt. Dat snijdt hout. Mensen willen over het algemeen gewoon hun verhaal doen. Terwijl jij luistert. Onderweg bedenken zij zelf een oplossing.
Mensen met een label hebben dezelfde verlangens als mensen zonder label. Een huis, een relatie, liefde, een hondje, een kat, respect, een four wheel drive, naar de film, wandelen, huggen en wataldiesmeerzij. Haak in op wat mensen van je vragen. Luister. Wees 150% present. En niet met je hoofd ergens anders. Mensen met een label hebben veel meer zintuigen. Omdat mensen gevoelig zijn voor afwijzing. Die leid je niet om de tuin. Die prikken daar doorheen. Vertrouwen is de basis voor een goede hulpverleningsrelatie. Om je heen kijken met een Medisch Model in je hoofd kan altijd nog. Als mensen daar om vragen.
6. Hoe word je een initiator?
Goed beschouwd bestaat alles uit drie delen. Organisaties ook.
No time to waste. Neem liever het heft in eigen hand, dan toe te kijken hoe anderen het leven leuk maken. Criticasters, volgers, initiators: allemaal zijn ze belangrijk voor een organisatie of een team. Evengoed, ik weet waar ik bij wil horen. De Initiators.
Studeer, oefen, herhaal. Praat met iedereen. Creëer een droom. Maak van je werk je hobby. Wees vergevingsgezind. Naar je zelf, naar anderen.
Omarm je vijand. Maak ‘standbeelden’ van de mensen met wie je werkt. Vermijd ja-maar-mensen. Er is maar één manier om mensen in beweging te krijgen: prijs ze de hemel in. Niemand is geboren met the single opdracht om jou het leven zuur te maken.
7. Herstellen doe je vanuit een ongebreideld positivisme
Ik ben 4 jaar manager geweest. 4 Jaar lang heb ik geknokt tegen de bureaucratie. Ik vond dat anderen moesten veranderen. Niets bleek minder waar: ik paste niet meer in het systeem. Ik moest veranderen. Iedereen doet zijn werk met de beste wil van de wereld. En met het hart op de goede plek. Er zijn evenwel goede en minder goede managers. Ik hoorde bij de laatste groep.
Ondernemen is soms stressvol. Je maakt altijd lange dagen. In 4 van de 12 maanden ligt alles stil. Vlak voor het in slaap vallen denk je aan de toekomst. Dan slaat de angst je om het hart. Ga ik dit nog 10 jaar vol kunnen houden?
De dag dat ik ontslag nam was de dag dat ik besloot om te bedenken wat ik echt wilde. Sindsdien reis ik de wereld over en doe ik wat ik belangrijk en leuk vind: praten met iedereen, grossieren in verhalen, mensen trainen, spreken, workshops geven, mensen coachen, verhalen schrijven, congressen organiseren, culturen verbinden, veel lezen en studeren, recovery specialisten benaderen, conferenties bezoeken en nog veel meer leuke dingen.
Een Initiator willen zijn vraagt om creativiteit. En samenwerken. Zoek mensen bij wie je wilt horen. Mensen die dezelfde missie en dromen hebben. Want ze zijn overal. Als je ze wilt zien en met ze wil praten. Stap uit je routine. Verras jezelf. Jij kunt meer dan mensen denken dat je kunt. Jezelf niet uitgezonderd.
Dus.
8. Neem risico’s. Géén risico nemen vergroot het risico dat mensen tussen de wal en het schip raken
Hoe schakel je die onbedaarlijke behoefte tot hulpverlening uit?
Wat als het jouw moeder, vader, broer, zus, neef of nicht betrof? Wat zou je doen? Wat doe jij?
Mensen kunnen veel meer dan hulpverleners denken dat ze kunnen. Dat heeft alles met hiërarchie te maken. Hiërarchie uitschakelen is iemand het geloof bieden dat jouw idee feitelijk het idee van de ander is. Zonder elkaar besta je niet. Bemoeizorg betekent: mensen een product bieden dat maakt dat ze morgen met een brede glimlach op hun gezicht weer bij je terugkomen.
Is het slim om risico te nemen in het werken met mensen met zoveel uitdagingen? Hoe kunnen we ons dat veroorloven? Laten we de vraag omdraaien. Hoe kunnen we het ons veroorloven dat niet te doen? Vanuit een humaan perspectief. Vanuit een slim perpectief. Mensen een woning aanbieden zonder voorwaarden vooraf te stellen heeft wereldwijd een succespercentage van 85% of hoger. And hey, it’s cheaper too. (Sam Tsemberis, founder Pathways to Housing).
Over risico en succes gesproken. Wat doen mensen die na jaren van dakloosheid in een woning gaan wonen?
9. Schrap de woorden ja, maar… en proberen uit je vocabulaire
Ja, maar is nee. Je doet iets of je doet het niet.
10. Vertel Verhalen.
Schuw het gebruik van social media niet. Het is een manier om mensen te vertellen wie je bent en wat ze van jou kunnen verwachten. Het vertellen van verhalen, storytelling, is een krachtig herstelinstrument. Amerikanen krijgen dat vanaf Primary School met de paplepel ingegoten. Op je eerste dag mag je plaatsnemen op het podium en vertellen wie je bent. Hoezo oppervlakkig?
Verhalen vertellen kun je leren. Sta 100 keer op een podium en zak 99 keer door het ijs. De 100ste keer steel je de harten van het publiek. Als je dat wilt oefenen, of als je gewoon wilt luisteren, meld je dan aan bij de Verhalen Vertel Stichting de Mot Verhalen, van Rokus, Coen en Willem. Ook voor een cursus Verhalen Vertellen (Corporate Storytelling) kun je bij ons terecht.
Schrijf columns, over de mensen met wie je werkt. Check Peter Dierinck, Kwartiermaker in Gent. Lees hoe hij zijn vak in the spotlight zet en hoe je daar mensen gelukkig mee maakt. Niemand uitgezonderd.
De Psychiatrische Lente – of: kwartiermaken in Gent
Twee uur rijden hier vandaan, in Gent, streeft de hulpverlening ons in kwaliteit voorbij. Transities die in Nederland decennia in beslag nemen, voeren ze daar in twee jaar door.
België. Ik was er deze week met een groep nieuwsgierige hulpverleners uit de Psychiatrie en Verslavingszorg. Koos beet het spits af door zijn geloof in een verhaal over naastenliefde ter discussie te stellen. Over hoe je met een sms-je in een handomdraai een bed regelt voor een dakloze man. In je eigen gemeenschap. En over hoeveel vragen je voor hetzelfde moet stellen in de overgereguleerde Nederlandse hulpverlening.
Verhalen die inspireren
Deelnemers aan mijn reizen krijgen steevast de opdracht om een verhaal te vertellen. Over een cliënt, over zichzelf, over het werk – waarover dondert niet. Als het maar inspireert. En je in het hart raakt. Dat was bij deze groep niet tegen dovenmansoren gezegd. Allemaal legden ze de lat net ietsje hoger.
Hoe dichtbij een cliënt mag je komen?
Koos had de toon gezet. Wat volgde was een spirituele reis van drie dagen. En emotionele discussies over afstand en nabijheid. Hoe dichtbij een cliënt mag je komen? Wanneer kom je te dichtbij en ga je voorbij aan wat goed is voor jouw cliënt? Mag je jouw geloof in God inzetten in het aanbod aan jouw clientèle?
Opvallend in al die verhalen was dat het mensen diep raakte. Niet alleen de spreker, maar ook de toehoorders. Mijn groepsgenoten hadden zich er niet met een jantje-van-leiden van afgemaakt. Zeker en vast.
Pakjes brood
Iedereen heeft wel iemand in zijn of haar familie met wie iets aan de hand is. Jan moest zijn zoon naar een kliniek brengen. Een schier onmogelijke taak als je zelf van die club bent. Monique was aanvankelijk politieagente. Zij kwam tot het besef dat ze de trekker over zou halen als de situatie daar om vroeg. Niet lang daarna werd ze hulpverleenster. Sandra zag haar initialen nooit vermeld door haar stiefmoeder op de 5 pakjes schoolbrood in de ijskast. En Klaas kreeg het te kwaad toen hij vertelde over hoe zijn aan alcohol verslaafde cliënt het drinken opgaf, met Klaas in zijn gedachten.
De Psychiatrische Lente
De Gentenaren lieten zich niet onbetuigd. Zij wezen ons drie dagen lang de weg in hoe je de gemeenschap succesvol kunt betrekken bij het leven van je cliënt. Die mensen maken geen deel meer uit van het Psychiatrisch Landschap. Maar van de Samenleving. Met een mooi woord heet dat Kwartiermaken. Of, zoals de Gentse psychiater, Stephan de Bruyne zegt, de Psychiatrische Lente. Dat is om het even.