‘Rokus wijst je al de plekken aan waar je kunt stelen. Legaal!’
Jules Tielens
psychiater bij Molemann Tielens, De Brouwerij, Amsterdam
Reeds tweemaal ging ik met Rokus naar Amerika. Twee keer waren het ervaringen die mij mijn koers hebben doen verleggen in het uitoefenen van mijn vak.
Amerika is het land van de mogelijkheden (vaak ten gevolge van de vele onmogelijkheden) waarbij mensen zelf het heft in eigen hand nemen. Clientsturing is volgens mij daar uitgevonden en, nog belangrijker, echt ontwikkeld. Niet ouwehoeren, maar aan de slag is daar het devies. Peer to peer, family to family, gastvrijheid, ondernemingszin in de zorg, hoop op herstel en niet bij de pakken neerzitten: ik heb het daar allemaal gezien en ik heb het meegenomen. Want dat krijg je wanneer je met Rokus optrekt: een grote behoefte tot jatten. ‘Dit wil ik ook’, denk je dan.
Ik heb persoonlijk veel meegenomen uit Amerika. Het Centrum voor Herstel in Amsterdam is een van de gevolgen. Het heeft mijn cliënten veel goeds gebracht en het heeft mijzelf van zoveel inspiratie voorzien. En dus van werkplezier.
En dat is zo goed van Rokus: hij wijst je al de plekken aan waar je kan stelen. Legaal!
Ik kan denk ik niet duidelijker zijn in het aanbevelen van zijn inspiratiereizen.
‘En toen viel het kwartje’
Jaap Verseput †
ambtelijk secretaris Cliëntenraad MO, Leger des Heils Goodwillcentra, Amsterdam
In april 2013 heb ik deelgenomen aan de Salvation Army Learning Experience naar New York met Rokus Loopik. Een spannende reis beloofde het te worden: ‘Vooral geen snoepreisje’, zei hij vooraf. Wat had ik te verwachten? Ja, het gaan over herstel, eigen kracht, peer support, housing first. Tamelijk abstracte en los van elkaar staande begrippen voor mij, toen.
Maar al tijdens de eerste en tweede dag ,na het verhaal van Mike Lesser en het meelopen met een peer supporter in Philadelphia, viel het kwartje: ik werd die week meegezogen in een nieuwe wereld waar al die begrippen samenhang kregen. Onder leiding van Rokus werd een bron van inspiratie en energie aangeboord die zijn weerga niet kent. Nu, ruim een jaar later, put ik er nog dagelijks uit, of anders gezegd: het is alsof mij een levenslang werkende cocktail is gegeven in New York.
In dat jaar heb ik dit allemaal aangewend om het herstelgericht werken, de cliëntenparticipatie en de inzet van ervaringsdeskundigen mede vorm te geven binnen de GWCA. Allemaal meegenomen uit een week New York. En: het heeft ook bijgedragen aan mijn eigen traject van herstel.
‘One big moment of Clarity’
Hans Pijp
psychiater bij Molemann Tielens, De Brouwerij, Amsterdam
Rokus Loopik is a man who lives by Nietzsche’s rule: all truly great thoughts are conceived by walking. He is the non-conformist leader of ‘Learning Expeditions’ the world over.
In 2011 I was lucky enough to be part of a group of Norwegian and Dutch mental health professionals that visited Homelessness Services in New York City with him. The trip made a lasting impression on all of us.
Rokus keeps in friendly touch with the staff of all Homelessness Services in New York City, and he was totally in control, transforming the expedition into one big moment of clarity: there are so many unexpected opportunities to learn from the most advanced projects in Mental Health, Outreach and Housing First in New York City.
‘Al mijn aannames aan het wankelen’
Harry Doef,
Directielid Goodwillcentra Leger des Heils, Amsterdam
Na bijna 20 jaar in de zorg te hebben gewerkt, was ik van mening dat ik veel had gezien. Maar de eerste keer naar NYC opende mijn ogen en zette al mijn aannames aan het wankelen. Wat een ervaring! Het was geen opdoen van kennis, maar veel meer het beleven dat het ook anders kan. Wat een inspiratie om instellingen te bezoeken waar meer dan de helft van het personeel uit ervaringsdeskundigen (peers) bestaat. Hoe hartverwarmend om te zien dat ‘Hope’ zo’n prominente plek binnnen de zorg kan (moet!) vervullen. En wat een kanteling van perspectief om te zien dat je zelfs bij de meest kwetsbare mensen uit kan blijven gaan van hun kracht, in plaats van hun beperking.
Is alles dan beter in de VS?
Nee, natuurlijk niet. Maar op veel gebieden kunnen we belangrijke lessen leren van onze Amerikaanse vrienden. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik denk aan mijn reizen naar de States. Ik bruis nog steeds van de energie en motivatie.
Daarnaast wil ik ook Rokus’ rol benadrukken in deze reizen: zijn enthousiasme kent geen grenzen en hij weet als geen ander uit te stralen dat hij er voor de ander is. Rokus is oprecht geïnteresserd in het verhaal van de ander. Na al die reizen lijkt hij de mooie Amerikaanse eigenschappen te hebben overgenomen.
Ik gun heel veel klanten, hulpverleners, beleidsmakers, bestuurders enzovoorts deze onvergetelijke ervaring.
‘Little did I know dat ik een paar jaar later zelf mee zou gaan naar New York’
Kitty Kilian
De Blogacademie
Een paar jaar geleden las ik over een of andere knakker die naar Amerika ging met psychiatrische patiënten. Slim, dacht ik: geldpotjes zat. Heeft ‘ie mooi geregeld voor zichzelf.
Little did I know dat ik in 2014 zélf mee zou gaan. In de tussenliggende jaren waren al mijn vooroordelen als dominosteentjes omgegooid. Ernstige psychiatrische aandoeningen, de hulpverlening, verslaafden, daklozen: door privé-omstandigheden raakten mijn ogen geopend, of ik wou of niet. In het voorjaar van 2013 vroeg ik Rokus of hij mijn zoon kon helpen. Zo leerde ik hem kennen.
Waarom New York?
Rokus ‘New York’ Loopik: als je met Rokus praat duikt New York altijd op. Waarom toch die obsessie, vroeg ik me af. Nu ik mee ben geweest snap ik het. Met Rokus als reisleider zie je een ongekend relaxte en positieve stad. Je likt je vingers af in soul food restaurantjes, fietsen door Manhattan blijkt een rustgevende bezigheid, je woont een basketballtraining bij, zomaar op een straathoek – maar je komt óók bij clubs en instellingen waar mensen je diep raken met hun grote harten en hun talent. Mensen die zelf herstellende zijn van heftige trauma’s, en die nu anderen helpen als recovery coaches. De levenslust en de gretigheid waarmee Rokus New York al 15 jaar verkent is dezelfde als waarmee hij onophoudelijk zoekt naar de beste voorbeelden van alternatieve zorg die wél werkt. Hij deelt zijn netwerk gul.
Waarom de VS?
In de VS is in de jaren 1970 een alternatieve psychiatrie ontstaan die in Nederland ontbreekt. Patiënten hebben hun eigen methodes ontwikkeld om uit the medical model te komen. De thought leaders – waar Rokus zijn groepen naar toe brengt – zijn uitgesproken:
‘I came to realize there was no one to take care of me in the medical arena. Then I found people who were struggling the same way that I was – they were bipolar or they had schizofrenia – and the common ground was: because of our trauma’s we all lacked a skill set. So this is what we do here: we find out what people want, we find out what they need for it and then we teach them the skills they need. We give people a place to practise. The medical model stabilises a person and maintains him. Doctors see patients at their worst. They will medicate you and if you complain about the numbing effects they’ll say: ‘Ah, well, that’s the medicaton, let’s raise the dosage.’
Sara Goodman, Baltic street Resource and Wellness center, NY.
‘The medical model is a superficial model, that is obsessed with symptoms and medication. Doctors and staff ask the same questions over and over again, and patients get frustrated. They don’t feel listened to. We, as peer consultants, know about their story. We are personable. We help them. Here, in the hospital, we are the liasons between the patient and the staff. We point out the obvious to the white coats who are not looking at the whole person.’
Silvett Muni Vargas, Peer consultant in King’s County Hospital, NY.
Waarom Rokus?
Een groep van Rokus krijgt in New York een boel indrukken te verwerken. Of je nou bestuurder bent, of behandelaar, of patiënt, of ouder-van: de ideeën en de emoties van de vele Amerikaanse gastheren raken diepe snaren. Als je goed kijkt zie je ook de hele week de coach en de sociaal-psychiatrisch verpleegkundige aan het werk, die Rokus is. Niets ontgaat hem en bijna elke improvisatie blijkt een interventie. Zelf kreeg ik er óók een te verwerken – confronterend. Toch is die wat me misschien wel het meest bij zal blijven. Ik kan me nooit meer zo gedragen als ik deed zonder aan zijn advies te denken. Een ongevraagd cadeau.
‘Effectiviteit: onovertroffen’
Rob de Jong
Divisiedirecteur Altrecht
Opnieuw een prachtig en indrukwekkend verhaal vanuit New York.
Na onze blikopener afgelopen donderdag begin ik steeds beter te beseffen dat Rokus en Harry hier laten zien hoe het werken vanuit de “open oriëntatie” er in de praktijk uit kan zien. Hun New York projecten zijn één grote aaneenschakeling van toestandsinterventies. Vanaf het moment van aanmelding verandert de toestand van de deelnemers. Van een gewoon mens met een psychiatrische beperking naar expeditielid. Ik heb bij de voorbereidingen van de eerste reis uit eerste hand kunnen ervaren hoe ingrijpend en betekenisvol zelfs die kleine verandering al is. En ook de bestemming van de expeditie is betekenisvol. Het intensief contact leggen met “peers” die ook hun eigen expeditie doen en hebben gedaan, is opnieuw van grote betekenis. Ook het feit dat zij daar kunnen ervaren wat het is om naast “consumer” ook “operator” te kunnen zijn, blijkt steeds opnieuw bepalend te zijn. Waarbij de rollen (expeditielid, operator) zowel op maatschappelijk niveau als op individueel niveau ervaren worden. Er treedt automatisch een parallelproces op tussen de expeditie naar New York en de expeditie naar je eigen rol in het leven.
Steeds opnieuw zijn dit indrukwekkende processen. Zonder zorgpaden, ROM-metingen en evidence based medicine. De kosten zijn hoog, maar de effectiviteit blijkt tegelijkertijd onovertroffen. Ik ken niet veel dbc-s waar met hetzelfde geld evenveel impact wordt bereikt. De verandering in de situatie (naar expeditielid en operator) is duurzaam en ingrijpend. Daarbij is het goed dat we ons ook blijven beseffen dat evidence based medicine onderweg ook van grote betekenis is geweest. Het is kennelijk en-en. Alleen door beiden op een wijze manier te combineren, ontstaan het soort hersteldoorbraken dat we hier zien.
Voorbeelden zoals deze inspireren ons om vanuit een open oriëntatie opnieuw naar onze zorg te kijken en van daar uit de stap te zetten naar nog betere herstelondersteuning. Het kan niet anders dan dat dit ook grote veranderingen voor onze eigen organisatie gaat inhouden.
‘We moeten allemaal wel van iets herstellen’
Odette Hensen
Projectleider Ervaringsdeskundigheid, Altrecht
De studiereis naar New York is een ervaring waar ik intens dankbaar voor ben en die ik iedereen gun. Als boost voor herstel – want we moeten allemaal wel van iets herstellen.
Ik ben diep geraakt door de Amerikaanse ervaringsdeskundigen die we ontmoet hebben en de door Peers gerunde projecten. Ik ben geraakt door de kracht van het delen van verhalen, de ontmoetingen zonder oordelen en de indrukwekkende veerkracht waarover mensen beschikken.
‘Ik kan er alleen maar uitkomen als ik in de buurt van positieve mensen blijf’
Jelle van Veen
Landelijk en regionaal coördinator politie en gezondheidszorg tot juni 2013
Je beseft pas later hoe waardevol de studiereis naar New York, Philadelphia en Vermont met Rokus is geweest. Al die ontmoetingen en gesprekken met zoveel ervaringsdeskundigen. We zagen dat ze vol enthousiasme en betrokkenheid werkten in het Living Museum, in opvangcentra en ziekenhuizen.
Ik heb in die week vooral veel opgetrokken met Marc, de voorzitter van de cliëntenraad van het Leger des Heils. Op zich was het al geweldig om samen, ver van huis, te praten over onze Amsterdamse ervaringen in de laatste dertig, veertig jaar. Gesprekken over het leven op straat en over hoe de politie en de hulpverlening daar mee om gingen.
Nu stonden we allebei opeens in Philadelphia middenin de straatdrugsscene en in allerlei opvangcentra. We werden geraakt door de gedegen training die mensen met een drugs- en of psychiatrisch verleden kregen van andere peer coaches. We zagen bij hen hoezeer ervaringsdeskundigen er toe doen. Ze droegen allemaal uit dat herstel zeker mogelijk is. De kritische houding naar professionals is gezond – maar wel de verbinding en de dialoog blijven zoeken.
Iemand schreef op een muur recovery is freedom without limits. Tijdens een training in Harlem in een drop in-centrum zei een dakloze verslaafde: ‘Ik kan er alleen maar uitkomen als ik in de buurt van positieve mensen blijf’. Deze uitspraak raakt ook de kern van de studiereis. De kracht zit in het naar elkaar luisteren en de tijd nemen voor persoonlijke ontmoetingen. De groepsleden van deze studiereis hebben dit volgens mij ook zo ervaren. Naar elkaar toe en naar de mensen die we in de VS hebben ontmoet.