Heb je net een psychiatrische diagnose gekregen? (Psychose, depressie, schizofrenie, bipolair en nog zowat?)
Bekijk deze video’s, gemaakt door Kitty Kilian (journalist, moeder-van) in maart 2015.
Ga voor directe hulp naar het spreekuur van Psychosenet, of zoek er naar instellingen waar ze er van uit gaan dat je kunt herstellen (zoek op: zelfhulpgroepen).
Mensen over hun herstel na psychose:
In 2 minuten: Bram over zijn herstel, na 13 jaar, van psychose, depressie, stemmen, ‘schizofrenie’ en veel medicatie.
Volledige versie:
(41 min.) Bram kreeg een psychose toen hij 15 was. ‘Je zult de rest van je leven rekening moeten houden met je kwetsbaarheid’, zei de psychiater. Maar Bram wilde zijn dromen achterna. ‘Dat gaan we niet doen’, dacht hij.
(12 min.) ‘In het ziekenhuis kwam ik een jongen tegen die vertelde dat hij psychotisch was en dat hij stemmen had. Ik weet nog dat ik dacht: whoa, dat lijkt me héél heftig.’
(14 min.) Guiselaine is een digital nomad. Ze heeft een eigen bedrijf voor data-analyse en websites bouwen. Maar als het even kan is ze op reis.
In Mongolië kreeg ze een psychose. Een een paar jaar later opnieuw, in Nieuw Zeeland. ‘Dat is best snel goed gekomen. Ik heb twee maanden medicatie gebruikt en daarna afgebouwd. En een paar maanden rustig-aan gedaan.’ Ze weet inmiddels waar ze op moet letten, dus binnenkort vertrekt ze weer.
(14 min.) Michel hoort stemmen sinds hij 6 is. Ze begonnen vriendelijk, met aansporingen om goed zijn best te doen op school. Maar ze werden steeds dreigender.
Inmiddels heeft hij met ze leren omgaan. ze komen nog maar af en toe.
(35 min.) Nanette leerde pas laat omgaan met haar kwetsbaarheid. ‘Ik vertelde de psychiater vol trots dat ik wel 50 kilometer per dag fietste. Ondanks mijn ernstige depressie.
‘O-keeej’, zei zij; ‘dus jij ligt op de intensive care, maar je gaat 50 kilometer per dag fietsen?’
(11 min.) ‘De verpleegkundige zei: je hebt een ziekte, en die heb je voor de rest van je leven. Daar zul je mee moeten leren leven. En daarom moet jij voortaan deze pillen slikken.
Ik dacht: wie denk jij in godesnaam dat je bent, om tegen mij op mijn 26e te zeggen dat ik een ziekte heb, voor de rest van mijn leven?’
Wat gebeurt er bij een psychose?
(10 min.) Psychose kun je hebben van een klein beetje tot heel erg, net als suikerziekte. Maar de maatschappij, en ook veel hulpverleners, denken bij psychose meteen aan het allerergste: ‘schizofrenie’: van jou komt niks meer terecht.
Psychiater Jim van Os legt uit dat de meeste mensen kunnen herstellen. Hij legt ook uit wat herstel is.
(6 min.) ‘Ik heb nu een jongen in behandeling die na zijn psychose een jaar lang binnen is gebleven.’
Psycholoog Kim Helmus vertelt over schaamte en eenzaamheid na psychose: de reden waarom mensen zich terugtrekken. Je kunt er gewoon weer overheen komen, zegt ze, over die angst: stapje voor stapje.
(7 min.) ‘Na een psychose denk je vaak dat je de enige bent. Dat iedereen het aan je ziet. Je schaamt je. Veel mensen voelen zich eenzaam. Dat is een normale reactie.
En dat hoeft niet zo te blijven: het gaat over, zegt sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en herstelcoach Rokus Loopik.
(13 min.) ‘Bij depressie is er eigenlijk van alles te weinig: je hebt nergens zin in, je ziet het niet meer zitten, je hebt geen energie. Bij manieis er van alles te veel. Je doet te veel, je voelt je fantastisch, je bent niet af te remmen. En dat je niet meer te corrigeren bent, dát noemen we eigenlijk een psychose.
Een diepe depressie is óók een psychose’, zegt psychiater Ralph Kupka.
(10 min.) Iedereen die depressief is, denkt aan zelfmoord. Zegt psychiater Ralph Kupka. En het is belangrijk om er over te kunnen praten. Maar hoe doe je dat? Wat bespreek je wel en niet?
(15 min.) Psycholoog José de Jager over intieme relaties en seks na een psychose: ‘We werken herstelgericht. We helpen mensen op weg naar werk of terug naar school. Dan kunnen we ze óók helpen bij het aangaan van intieme relaties. Dat is minstens zo belangrijk.’
(13 min.) Stemmen horen komt vaak voor, net z0 vaak als dyslexie. Het wordt pas een probleem als de stemmen vervelend zijn, of bedreigend, of als ze continu tegen je praten.
Psychiater Dirk Corstens leert mensen met stemmen om te gaan. Hij legt uit wat stemmen zijn, en wat ze willen.
De hulpverlening en jij
(14 min.) ‘Veel cliënten geven aan dat ze zich niet gehoord voelen in de instelling. Dat ze geen mensen tegenkomen van wie ze het gevoel hebben: wow, die is écht begaan met mijn herstel.’
Daarvoor moet eerst het dogma van afstand en nabijheid op de schop, zegt Rokus Loopik, sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en herstelcoach.
(12 min.) ‘Je moet geluk hebben dat je een goede hulpverlener treft. Een goede behandelaar staat naast de patiënt’, zegt psycholoog Kim Helmus.
‘Hoe praat je met je hulpverlener? En hoe praat je hulpverlener met jou? Welke rol nemen we aan, waarom, wanneer zijn we onszelf, wanneer niet? Is er iets aan te doen? Waar moeten we op letten?’
Over de kwetsbaarheid van de patiënt, én over de kwetsbaarheid van de hulpverlener.
(11 min.) Psychiater Laura van Goor wil binnen 24 uur een zorgafstemmingsgesprek met de patiënt, de familie, andere betrokkenen, de psychiater van de afdeling en de verpleegkundige.
‘En dan bespreken we: wat is er aan de hand? En wat is dan het doel van de opname? En wie kan wat gaan doen? Wat gaat de patiënt doen om dat doel te bereiken? Wat gaat de verpleegkundige doen? Wat gaat de psychiater doen? Wat gaat de familie doen? Wat gaat de ambulante behandelaar doen? Wie gaat er wat doen? En wanneer evalueren we dat?’
(12 min.) ‘Je neemt een stukje over, om de psychiatrische toestand te kunnen behandelen. Maar je neemt iemands leven niet over.
We beginnen steeds meer te beseffen dat die opname maar een klein stukje is. En dat je moet bijven vragen, waar die patiënt ook zit, en hoe erg hij ook in de war is: wat wil je? Wat vind je prettig? En wat wil je per sé niet?’
Medicatie bij psychose
(16 min.) Moet je echt twee jaar antipsychotica slikken na je eerste psychose, om te voorkomen dat je opnieuw een psychose krijgt? Hoeveel heb je nodig? Héb je het wel nodig? En wat zijn de gevolgen voor je gezondheid?
Kies altijd voor de laagst mogelijke dosering, zegt psychiater Lieuwe de Haan. En zoek een psychiater die je daarin steunt.
(3 min.) Psychiater Rogier Hoenders: ‘Complementaire medicatie is een interessant gebied dat nu meer aandacht krijgt en waarvan ik denk dat het echt kan helpen. Ik zie het als het beste van twee werelden: tussen reguliere medicatie en complementaire medicatie. Minder bijwerkingen en wellicht ook minder symptomen.’
(6 min.) ‘Er is heel lang gedacht dat de nieuwe antipsychotica geen bijwerkingen gaven, maar dat is niet waar. De bijwerkingen zijn wel minder, maar ze zijn niet verdwenen. Bovendien hebben we de laatste jaren vooral gelet op de bijwerking in de stofwisseling. Maar bewegingsstoornissen en seksuele bijwerkingen zijn ook een zorgpunt.’ Psychiater Roberto Bakker.
(9 min.) Psychiater Bart Rutten doet onderzoek naar de effecten van cannabis op psychose. ‘Als ik psychosegevoelig was, zou ik me wel afvragen of ik het nou wel of niet moest gebruiken. Wat zijn de voordelen, wat zijn de nadelen? De wetenschappelijke wereld is aar nog niet helemaal uit.’
(6 min.) Medicijnen die artsen in Nederland standaard voorschrijven voor psychische aandoeningen werken bij niet-westerlingen vaak anders. Soms ingrijpend anders. Veel artsen zijn zich niet bewist van dat probleem.
Psychiater en antropoloog Mario Braakman maakt een website waarop artsen snel kunnen opzoeken of ze iemand uit Marokko of Eritrea bijvoorbeeld wel net zoveel Haldol kunnen voorschrijven bij een psychose.
Op herstel gerichte behandelingen
(18 min.) De snelste manier om na een psychose te herstellen, zegt Debby Kamstra, is: aan het werk, of je opleiding afmaken.
Kamstra. van het Vroege Interventie bij Psychose (VIP)-team van Mentrum, Amsterdm, zet haar hele netwerk in om de jongeren die ze begeleidt aan een opleiding of een baan te helpen.
Werkgevers, blijkt tot haar stomme verbazing, willen die jongeren beste hebben. En werk maakt het leven weer normaal. 70% van de VIPpers heeft na drie jaar een diploma, of is aan het werk.
(26 min.) Als je bij psychiater Rogier Hoenders komt, vraagt hij: ‘Wat kan ik voor je doen?’ En als je dan eerst een huis wilt, begint hij dáármee.
Integrale psychiatrie draait om een basishouding van vertrouwen en hoop. Er zijn 4 pijlers: een goede therapeutische relatie. reguliere en bepaalde complementaire geneeswijzen, vooral kijken naar wat er goed gaat en een hele brede kijk.
(14 min.) De Finse psychoterapeut Jaako Seikkula gebruikt een behandelmethode bij psychose die verbluffende resultaten oplevert. Hij publiceert er al over sinds het einde van de jaren 1980, maar pas nu ontstaat er serieuze aandacht voor.
Psychiater Dirk Corstens volgde een training bij Seikkula en paste de methode ook zelf toe.
Therapie bij psychose en depressie
(13 min.) ‘We moeten mensen met eenpsychose gaan vragen: wat is er met je gebeurd?’ zegt psycholoog David van den Berg. Zijn onderzoek toont aan dat wie een ernstig trauma meemaakt, drie keer zoveel kans heeft op een psychose.
Voor die trauma’s kun je therapie geven, die de psychotische symptomen vaak drastisch vermindert.
(16 min.) Cognitieve therapie zou je standaard moeten krijgen als je psychotisch bent, vindt psycholoog David van den Berg: in realiteit krijgt slechts 10% van de mensen met een psychose ooit therapie aangeboden.
Terwijl aan de stemmen en de overtuigingen in j ehoofd een boel te onderzoeken valt. Vaak maakt therpie het leven een stuk leefbaarder.
(6 min.) Bij een psychose krijg je soms heftige beelden of geluiden in je hoofd, uit het niet. Intrusies. Ze kunnen je erg angstig maken.
Psycholoog David van den Berg over het verschil tussen intrusies en herbelevingen en wat er tegen te doen is.