Dames B: heimwee naar Endegeest

Heimwee naar ‘Endegeest’. Ik heb er de opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige gevolgd. Na het voltooien van de opleiding werkte ik er nog enkele jaren. Lang genoeg om het ziekenhuis en zijn bewoners voor eeuwig in mijn hart te sluiten. Het psychiatrisch ziekenhuis is, net als vele andere ziekenhuizen ten prooi gevallen aan de moderne vaart der Managersvolkeren. Het heet tegenwoordig de Rhijngeestgroep. Jammer. In de Geestelijke Gezondheidszorg worden veel werkcongressen en symposia georganiseerd. In het recreatiegebouw van Endegeest vindt elk jaar een congres of symposium plaats. Ik ben er als de kippen bij, op deze reünie van oud-collegae. Het is een dagje uit. Over het algemeen laat ik dergelijke samenkomsten voor wat ze zijn, want in de regel tamelijk slaapverwekkend. In de pauze van het congres maakte ik een rondje over het ziekenhuisterrein. De oude, hoge en statige gestichtsgebouwen hadden plaatsgemaakt voor moderne laagbouw. Het leek in weinig op het ziekenhuis dat ik kende. De zon scheen. Er liepen goed verzorgd uitziende patiënten over het terrein en vanachter de ramen van verschillende gebouwen werd ik vriendelijk toegezwaaid. Aan de Rhijngeesterstraatweg trof ik zowaar nog een gebouw dat mij herinnerde aan tijden van weleer. In een zijvleugel van het oude pand was ooit de geriatrische afdeling ‘Dames B’ gevestigd. 

Endegeest

Er woonden destijds ongeveer 40 oudere dames, die er een groot deel van hun leven hadden doorgebracht. Een gezette, norse hoofdzuster met het hart op de goede plaats, zwaaide er de scepter. Deze afdeling, ook wel verblijfsafdeling genoemd, was niet bijzonder populair bij leerling-verpleegkundigen. Het was er hard werken. Ik heb er duizenden boterhammen gesmeerd; dagelijks urenlang allerlei pillen, poeders en drankjes uitgezet en vele incontinente dames verschoond. In de nachtdiensten werd rond 05.00 uur een aanvang gemaakt met het wassen van de bedlegerige vrouwen. Eenmaal gewassen, werden zij aangekleed en wel weer in bed gelegd. Vervolgens waren de bewoonsters van de bovenzalen aan de beurt. Zij sliepen in grote, hoge slaapzalen, waar de bedden in rijen naast elkaar stonden. In de ochtendschemering in het flauwe licht van de zaallampen vormden de patiënten, gestoken in lange nachtkledij, een rij voor de badkamer. Eén voor één werden zij met de ene hand gewassen en met de andere hand afgespoeld. Als ook iedereen op deze verdieping eenmaal aangekleed was, dan werden de eerstgewassen dames in de benedenzalen weer uit bed gehaald en nam de dag een aanvang. Een dag die zich doorgaans traag voortsleepte en welke in volstrekte apathie werd beleefd.   Om die sleur te doorbreken ritselde ik zo nu en dan het ziekenhuisbusje en reed met een zestal dames naar de Euromast, om hoog boven Rotterdam, een kop koffie met gebak te nuttigen.

De toegangsdeur van Dames B was overwoekerd door klimop. Ik meende in de hal de overblijfselen te ontwaren van de badlift waarmee Ida dagelijks in de tobbe gehesen werd. Het interieur bood een desolate aanblik. Hier waren slopers nietsontziend tewerk gegaan.  Een blik in de dagzaal was mij niet gegund, de ramen waren met witte verf dichtgeplamuurd. Aan de zijkant van het gebouw trof ik het kamertje van Marietje, mijn favoriete bewoonster. Wij hadden een zwak voor elkaar. Zij werd er door andere verpleegkundigen liefdevol mee geplaagd. “Aah, joh, hou nou toch op!”, kraste zij ze gniffelend toe. Op de terugweg naar het recreatiegebouw werd ik vanuit de laagbouw wederom vriendelijk toegezwaaid. ‘Endegeest’ bestaat niet meer en dat is om meerdere redenen goed. Het laat ruimte voor heimwee.