Rokus Loopik organiseert sinds 2002 jaarlijks studiereizen naar New York, Philadelphia, Boekarest, Kansas, Poughkeepsie, Glasgow, Nederland, Noorwegen, enzovoorts. De Studiereizen duren doorgaans 7 dagen. Inmiddels hebben meer dan 250 mensen de reis gemaakt, waaronder burgemeesters, psychiaters, verpleegkundigen, ambtenaren, beleidmakers, zorgverzekeraars, directieleden, voorzitters van RvB’s, ervaringsdeskundigen, trajectbegeleiders, cliënten, enzovoort. Ik heb in de afgelopen tien jaar meer dan 20 reizen met gezelschappen van 10 tot 20 mensen gemaakt.
“It is not Tourism”. Je hebt er fysieke en mentale fitheid voor nodig om zo’n reis te kunnen maken. Achterblijvers koesteren soms de fantasie dat het om zogenaamde ‘snoepreisjes’ gaat. Gedurende 10 jaar heb ik een lerend concept in mijn reizen aangebracht. Zo’n reis is gewoon hard werken. Fysiek vermoeid terugkeren, maar mentaal voor jaren inspiratie en energie opgedaan. Het is mijn doel deelnemers de mooiste en meest leerzame reis van hun leven te laten maken. In levende lijve opgedane ervaringen, ter plekke, blijven nu eenmaal langer hangen dan een studieboek dat je tijdens een opleiding tot je hebt moeten nemen. Dat is door onderzoek aangetoond. Je moet van huis en haard weg om nieuwe overtuigingen en kennis op te kunnen bouwen. Leren door te doen, te delen en in dialoog te gaan met elkaar en andere culturen.
Op 21 mei 2011 vond de eerste studiereis naar New york plaats waarbij alleen consumers deel uitmaakten van de groep mensen die meereisden. De reis vond plaats in opdracht van GGz Altrecht, de SWBU en de Tussenvoorziening in Utrecht. De reis was uniek en werd speciaal op maat samengesteld voor deze groep consumers. Zij werden in de gelegenheid gesteld veel ervaringsdeskundigen en ervaringswerkers in New York te ontmoeten, inspiratie en nieuwe werkwijzen op te doen. Rokus Loopik en Harry Gras (SPV) organiseerden de reis van A tot Z en gingen mee als begeleiders. Er vonden tot mei 2011 maandelijks bijeenkomsten plaats in Utrecht. Het was uitdrukkelijk de bedoeling dat de cliënten de reis inhoudelijk vorm gaven. The Outcome van de eerste 11 reizen was fenomenaal. Keer op keer. Het Resultaat van the Consumer Tour in mei 2011 was ontzagwekkend. U kunt er verderop, op deze site, meerdere verslagen over vinden.
Gedurende vijf werkdagen bezoeken deelnemers een keur aan instellingen in New York. De instellingen die bezocht worden zijn allen gespecialiseerd in de behandeling en (woon)begeleiding van mensen met psychiatrische problematiek. Ook worden bezoeken gebracht aan instellingen die zich voornamelijk bezighouden met behandeling en begeleiding van dak- en thuisloze mensen met psychiatrische- en verslavingsproblematiek. Last but not least, maken bezoeken aan Cliëntgestuurde instellingen (‘consumer run’) een belangrijk deel uit van de reis.
Kennismakingsbijeenkomst
Voorafgaand aan de reis vindt er een kennismakingsbijeenkomst plaats. Tijdens die bijeenkomst wordt deelnemers gedurende een dagdeel, middels een aantal presentaties en een dialoog, voorbereid op de reis naar New York. Er wordt niet alleen aandacht besteed aan mensen en problematiek uit de hierboven vernoemde doelgroepen, tevens wordt aandacht besteed aan de Amerikaanse cultuur en de wezenlijk andere cultuur binnen Amerikaanse collega-instellingen. Deelnemers worden nadrukkelijk geschoold en geadviseerd in het aannemen en aanwenden van een (reis)houding die het beste en grootste leereffect genereert.
De studiereis wordt door mij uitdrukkelijk als “Learning Expedition” voor het voetlicht gebracht. New York, de stad die nooit slaapt, de opbouw van de studiereis, alsmede de inhoud van de studiereis biedt alles wat nodig is om deelnemers keer op keer, fysiek vermoeid, maar mentaal totaal ‘opgeladen’ en meer deskundig naar huis te laten terugkeren.
Werkdagen
Elke werkdag wordt aangevangen met een ‘Briefing’ in een daarvoor geschikte en aangewezen ruimte in het hotel. Deelnemers ontvangen ‘directions’, zodat men op tijd en op de goede plek aankomt. Deelnemers worden gestimuleerd met het openbaar vervoer naar de bestemmingen te reizen, opdat ook op deze wijze kennisgenomen wordt van de wezenlijk andere culturen. Tijdens de briefing wordt aandacht besteed aan de verwachtingen die mensen hebben van de werkbezoeken die zij die dag gaan afleggen. Er wordt aandacht besteed aan de houding van deelnemers, opdat zij zoveel als mogelijk kunnen profiteren van de ontmoetingen met collega’s in New York. Aan het einde van de dag komen deelnemers weer bij elkaar in het hotel voor een afsluitende ‘Briefing’. Er wordt aandacht besteed aan wat zij geleerd hebben van de werkbezoeken, op basis van de workshops, presentaties en rondleidingen op de bezochte locaties. Deelnemers worden uitdrukkelijk uitgenodigd ervaringen en nieuwe kennis te delen, alsmede in discussie te gaan over hetgeen zij gezien en gehoord hebben.
Gedurende drie van de vijf werkdagen wordt in de avonduren, na een dag vol werkbezoeken, een diner georganiseerd waarbij ervaringen en nieuwe kennis worden gedeeld en deelnemers met elkaar in discussie gaan. Op de laatste avond wordt de werkweek in zijn geheel geëvalueerd. Hierbij wordt uitgebreid stilgestaan bij de individuele en gezamenlijke doelen die deelnemers, voorafgaand en tijdens de reis, hebben gesteld.
Terugkomdagen
Een half jaar na terugkomst in Nederland wordt een ‘terugkomdag’ georganiseerd. Tijdens deze dag wordt gereflecteerd op de doelen die deelnemers voorafgaand aan de reis geformuleerd hebben, alsmede doelen die zij na terugkomst hebben geformuleerd.
Niet zonder enige trots vermeld ik bij dit schrijven dat voorgaande studiereizen, tezamen met de ongebreidelde energie en inzet van visionaire professionals, hebben geresulteerd in het ontstaan van ‘Housing First’ projecten in Amsterdam, Utrecht, Haarlem en Venlo.
Doel van de studiereis
Het doel is professionals uit hun natuurlijke werkomgeving te halen, mee te nemen naar New York en ze kennis te laten nemen van nieuwe, andere, oude, innoverende wijzen van behandeling en begeleiding van mensen met ernstige psychiatrische- en/of verslavingsproblematiek. In den vreemde kunnen ook professionals niet terugvallen op automatismen en moeten zij zich aanpassen aan een andere, voor hen vaak vreemde, cultuur. Het biedt deelnemers een onverwachte kans om nieuwe inzichten en inspiratie op te doen. Het biedt hen een kans om te netwerken, mensen te ontmoeten die zij anders nooit ontmoet hadden en op die wijze hun horizon te verbreden en nieuwe kennis op te doen. Goedbeschouwd bouwen deelnemers nieuwe overtuigingen op, op basis waarvan zij, eenmaal terug in Nederland, met nieuwe energie innoverende projecten binnen hun instelling doorvoeren. Het effect van deze reizen is fenomenaal en lang na terugkomst getuigen mensen van een veranderde kijk op hun werk.
Passage uit Interview in het Magazine ‘PSY’ in januari 2010.
“Hoe leer je Nederlandse hulpverleners die mentaliteit aan?
Ik vertelde dat mensen veranderen als ze in omstandigheden terecht komen die vreemd voor hen zijn. Dat geldt ook voor hulpverleners. Daarom neem ik ze mee op studiereis naar New York. Ik haal ze weg uit hun vertrouwde woon- en werkomgeving, weg uit hun comfortzone, hun ingesleten gedragspatroon.
De eerste dag stel ik ze op hun gemak, laat ik deelnemers wennen aan de energie van de stad. Vervolgens gaan we in kleine groepjes vijf dagen op werkbezoek naar organisaties met projecten waarvan ik denk dat ze in Nederland nodig zijn, zoals bijvoorbeeld Consumer Run Programs, ACT, CTI en Housing First. Ik vraag mijn reisgenoten goed te kijken, hun zintuigen open te zetten, hulpverleners het hemd van het lijf te vragen en alles uit hun verblijf in New York te halen wat erin zit. Ikzelf bekijk het leven eigenlijk altijd zo. Ik heb gelukkig weinig slaap nodig, want elke dag wil ik ten volle aangrijpen.
Het mooie is dat ik de mensen binnen acht dagen echt zie veranderen. Op de laatste dag zie ik hun ogen schitteren. In 2007 was er bijvoorbeeld een psychiater mee die heel erg terughoudend was. Zo iemand die vindt dat als patiënten niet meewerken je toch echt dwangmaatregelen moet toepassen. In een week tijd stelde ze haar hele perceptie bij. Ze ontdekte dat er veel meer mogelijk is op vrijwillige basis, als je de patiënt persoonlijk benadert.
En als ze eenmaal terug zijn, is er dan daadwerkelijk iets veranderd?
Nog maanden na de reis mailen mensen dat ze zoveel geleerd hebben. Ze vertellen ook hoeveel moeite ze hebben, zelfs na één weekje New York, om terug te keren in een team. Ze hebben al die inspiratie opgedaan en zouden het liefst alles tegelijk invoeren. Maar dat team kan zich moeilijk verplaatsen in die opwinding. Ga niet als een olifant door een porseleinkast stampen en roepen dat je alles anders wil doen, zeg ik dan. Geef presentaties aan je collega’s over New Yorkse projecten die je aangrepen, verander stapje voor stapje.
Lukt dat?
In 2007 was een groep mensen van Emergis Zeeland mee naar New York. Ze waren heel erg enthousiast, en eenmaal terug in Nederland hebben ze alle isoleercellen op hun afdeling weggehaald. Het personeel is getraind volgens een uit de VS overgewaaide communicatietechniek, waardoor ze met agressieve patiënten kunnen omgaan zonder dat deze geïsoleerd hoeven te worden. Onderzoek bewees dat ze de isoleercellen inderdaad niet nodig hebben. Dat is natuurlijk wonderbaarlijk.”